Aşağı ve Yukarı Kervansaraylar, Azerbaycan'ın Şeki şehrinde yer alan ve bölgenin tarihi ticaret yollarının önemli duraklarından biri olan tarihi yapılardır. Bu kervansaraylar, 17. yüzyılda inşa edilmiş olup, o dönemde geleneksel kervanların konaklama ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmıştır. Şeki, Orta Asya ve İran ile olan ticaret yollarının önemli bir kavşağı olduğu için, kervansaraylar şehirdeki ticaretin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
Aşağı Kervansaray ve Yukarı Kervansaray arasındaki fark, genellikle konuklarının sosyal statüsüne göre değişen yapısal farklılıklardır. Aşağı Kervansaray, daha büyük ve daha kalabalık grupların barınması için inşa edilmiştir, genellikle yük hayvanları ve tüccarların konakladığı alandı. Yukarı Kervansaray ise daha zengin tüccarların ve yüksek statüye sahip kişilerin konakladığı bir yer olarak kullanılmıştır. Her iki yapıda da geleneksel Azerbaycan mimarisi ve işçiliği izlenebilir; taş duvarlar, geniş avlular ve iç mekanlarda yer alan detaylı süslemeler dikkat çeker. Bu kervansaraylar, yalnızca konaklama değil, aynı zamanda dönemin ticaret ve sosyal yaşamını da yansıtan yapılar olarak tarihsel bir öneme sahiptir.
Bugün, Aşağı ve Yukarı Kervansaraylar, Şeki'nin kültürel mirası ve tarihine dair önemli simgeler olarak korunmakta ve ziyaretçilere, geçmişin izlerini keşfetme fırsatı sunmaktadır. Hem tarihi yapılar olarak hem de turistik cazibe merkezleri olarak, bölgenin kültürel zenginliğini sergileyen önemli alanlardır.
